Tuần này đánh dấu 20 năm kể từ khi gia đình Glazer giành quyền kiểm soát Manchester United, hoàn tất một trong những thương vụ tiếp quản gây tranh cãi nhất trong lịch sử bóng đá.

Nhân dịp kỷ niệm cột mốc quan trọng này, chúng ta cùng nhìn lại những diễn biến trong 20 năm qua, hậu quả đối với Manchester United và những gì sẽ xảy ra tiếp theo. Trước tiên, hãy tiếp tục khám phá kế hoạch tương lai của gia đình Glazer tại Manchester United.

Dù có thể khiến người hâm mộ không hài lòng, sau hai thập kỷ kể từ vụ tiếp quản trị giá 790 triệu bảng đầy tranh cãi, gia đình Glazer vẫn giữ ảnh hưởng đáng kể tại Manchester United.

Gần đây, một hội đồng chủ tịch đã được thành lập, bao gồm các nhân vật từ INEOS như Sir Dave Brailsford và Rob Nevin, cùng giám đốc điều hành do họ bổ nhiệm Omar Berrada. Tuy nhiên, hội đồng cũng có sự hiện diện của Mitchell Nusbaum, luật sư lâu năm và cộng sự thân cận của gia đình Glazer.

Nusbaum từng xuất hiện bên cạnh Joel Glazer, đồng chủ tịch Avram Glazer, và giám đốc vận hành Collette Roche trong trận tứ kết lượt đi Europa League tại Lyon, ngay sau một cuộc họp ủy ban điều hành (ExCo) ở London.

Các vấn đề thương mại tiếp tục là trọng tâm chú ý. Marc Armstrong, giám đốc kinh doanh mới với nhiệm vụ khôi phục dòng doanh thu đang chững lại, đã được triệu tập đến Mỹ để gặp Joel vào tháng 3 năm nay cùng với Berrada.

Điều này không có gì bất ngờ từ một gia đình vẫn là cổ đông lớn nhất, nắm giữ hơn hai phần ba quyền biểu quyết ở cấp hội đồng quản trị. Người ta cũng có thể kỳ vọng họ sẽ tham gia nhiều hơn thế.

Tuy nhiên, gia đình Glazer đã giữ đúng cam kết khi đạt thỏa thuận để Sir Jim Ratcliffe nắm quyền điều hành. Một nguồn tin thân cận với câu lạc bộ cho biết: "Ông ấy đang kiểm soát mọi thứ." Nguồn tin này, cùng một số người khác được phỏng vấn, yêu cầu giấu tên để bảo vệ các mối quan hệ.

Tình hình hiện tại khác xa so với vài năm trước, khi Joel giám sát chặt chẽ mọi hoạt động của câu lạc bộ, thường xuyên gọi điện nhiều lần mỗi ngày cho phó chủ tịch điều hành Ed Woodward và dành 8 giờ mỗi ngày xử lý công việc của United từ văn phòng ở Washington, DC.

Avram thường là người tham gia tích cực thứ hai. Cùng với Joel, người đàn ông 64 tuổi này đã phê duyệt thương vụ ký hợp đồng gây tranh cãi trị giá 60 triệu bảng (80 triệu USD theo tỷ giá hiện tại) với Casemiro từ Real Madrid, theo hợp đồng 4 năm kèm tùy chọn gia hạn một năm, chỉ vài tháng trước khi câu lạc bộ được rao bán. Với mức lương 350.000 bảng mỗi tuần, thương vụ này được cho là nhận được sự đồng ý của gia đình Glazer nhằm đảm bảo suất dự Champions League, qua đó tăng sức hút của United với các nhà đầu tư.

Vào thời điểm đó, một số ý kiến cho rằng anh em nhà Glazer bắt đầu giảm bớt can thiệp vào hoạt động hàng ngày tại Old Trafford, giao phó nhiều trách nhiệm hơn sau hậu quả từ European Super League và sự ra đi của Woodward. Dù vậy, Joel vẫn được cho là "ám ảnh hàng ngày" với United.

4 người anh em còn lại – Edward, Bryan, Kevin, và Darcie – hầu như không tham gia. Tuy nhiên, Edward Glazer đến Old Trafford thường xuyên hơn nhiều người nghĩ, nhưng ít bị chú ý do giữ kín hồ sơ cá nhân.

Ở tuổi 55, Edward là người trẻ nhất trong số 6 anh em. Ông từng được nhìn thấy tại nhà hàng The Ivy ở trung tâm Manchester vào tháng Ba, trước khi dự khán trận hòa 1-1 với Arsenal.

Bryan Glazer từng đóng vai trò quan trọng trong việc thay đổi chiến lược thương mại của United ngay sau vụ tiếp quản, thường xuất hiện cùng Joel và Avram trong các công việc của câu lạc bộ. Tuy nhiên, sự tham gia của ông đã giảm đáng kể.

Trong những ngày đầu, không hiếm khi Bryan, Edward, Kevin và Darcie Glazer Kassewitz – người nắm số cổ phần lớn thứ 2 sau Joel – cùng tham dự các cuộc họp hội đồng quản trị, thậm chí có sự hiện diện của chồng Darcie.

Tuy nhiên, mọi thứ đã thay đổi. Giờ đây, dễ hiểu tại sao 4 anh em này sẵn sàng chấp nhận 151,5 triệu USD từ Ratcliffe để bán một phần cổ phần, với tổng cộng 909,2 triệu USD được tỷ phú hóa dầu trả cho 6 người nhà Glazer.

Dù có sự gắn bó sâu sắc với United, có lẽ khoản tiền 151,5 triệu USD là đủ để Joel đồng ý thỏa thuận, dù rõ ràng còn có những lợi ích khác.

Ý kiến cho rằng gia đình Glazer tìm kiếm một "lá chắn" trước các chỉ trích bị một số người bác bỏ, nhấn mạnh rằng anh em nhà Glazer có khả năng chịu đựng cao. Tuy nhiên, họ thừa nhận sự xuất hiện của Ratcliffe đã làm giảm phần nào sự chú ý khỏi gia đình. Một số khác tin rằng ông giúp chuyển hướng sự chú ý khỏi gia đình Glazer và các nhà tài trợ, vốn từng là mục tiêu của các cuộc biểu tình từ người hâm mộ.

Cuối cùng, gia đình Glazer nhận ra rằng khoản đầu tư 1,6 tỷ USD của Ratcliffe cho 28,9% cổ phần đòi hỏi ông phải có quyền kiểm soát đáng kể.

Mong muốn của Ratcliffe trong việc quản lý các hoạt động thể thao được thể hiện rõ trong quá trình đàm phán. Sau nhiều năm thành tích kém trên sân cỏ, việc chuyển giao quyền điều hành là hợp lý.

Thực tế, vai trò của Ratcliffe đã vượt xa phạm vi đó, đặc biệt trong nỗ lực cắt giảm chi phí và tăng doanh thu trên mọi lĩnh vực, kể cả những mảng mà gia đình Glazer từng ngần ngại động đến.

Nhân viên tại Old Trafford, Carrington và văn phòng London đang trải qua đợt sa thải thứ 2 trong vòng một năm, có thể dẫn đến 450 người mất việc kể từ khi Ratcliffe tham gia.

Không phòng ban nào được miễn trừ, kể cả đội ngũ thương mại – động lực chính thúc đẩy tăng trưởng doanh thu trong hai thập kỷ qua và được xem là điểm sáng hiếm hoi dưới thời Glazer.

Dù được đánh giá nội bộ là vượt trội so với các công ty tài trợ thể thao hàng đầu như IMG, CAA và Wasserman, đội ngũ thương mại đã bị cắt giảm mạnh mà không có sự can thiệp từ gia đình Glazer.

Victoria Timpson và Ali Edge, lần lượt là giám đốc điều hành và giám đốc quan hệ đối tác, đã rời câu lạc bộ năm ngoái. Mùa hè này, James Holroyd (giám đốc phát triển thương mại) và Florence Lafaye (giám đốc thương mại) cũng sẽ ra đi. Timpson từng đàm phán hợp đồng tài trợ áo đấu Snapdragon trị giá 75 triệu USD mỗi năm, còn Holroyd góp phần đảm bảo hợp đồng áo đấu Adidas trị giá 90 triệu bảng mỗi năm. Holroyd đã được Burnley mời làm giám đốc điều hành cho mùa giải tới.

Ratcliffe bất ngờ trước mức chi phí mà United đang gánh chịu. Các giám đốc thương mại giờ phải bay hạng phổ thông đến các cuộc họp quốc tế. Một số ý kiến cho rằng điều này có thể ảnh hưởng lâu dài đến các quan hệ đối tác. "Đó là vấn đề tinh tế," một nguồn tin chia sẻ. "Bạn không thể ký hợp đồng tài trợ 100 triệu bảng mà hành xử như đang bán máy đánh chữ." Ví dụ, United hiện chưa có nhà tài trợ áo tập cho mùa giải tới.

Không phải gia đình Glazer phản đối cắt giảm chi phí hay việc làm. Trước đây, họ thường xuyên xem xét nhân sự và tinh giản khi cần, nhưng sử dụng các phương pháp khéo léo hơn, như giữ lại cơ hội thăng chức hoặc thưởng để khuyến khích nhân viên tự nghỉ.

Những cách làm này có thể tốn kém hơn về lâu dài, tăng nguy cơ kiện tụng, nhưng tránh được sự bất ổn và ảnh hưởng đến tinh thần nhân viên từ một chương trình sa thải. Gia đình Glazer cũng nhận thức rõ nhận thức tiêu cực về họ do cách thức tiếp quản và các đợt cắt giảm lớn sẽ làm xấu đi hình ảnh của họ.

Việc tăng giá vé giữa mùa, khi ưu đãi cho trẻ em và người trên 65 tuổi bị hủy bỏ và giá vé còn lại cố định ở 66 bảng, đã gây tranh cãi. Tiếp đó là mức tăng 5% giá vé mùa cho mùa giải 2025-26.

Đây là lần thứ 3 liên tiếp giá vé mùa tăng trong 3 năm, với 2 lần trước diễn ra trước khi Ratcliffe đến, cho thấy gia đình Glazer không ngại chuyển gánh nặng chi phí sang người hâm mộ tại khán đài Stretford End.

Tuy nhiên, các đợt tăng giá này diễn ra sau 11 năm liên tục giữ nguyên giá vé tại Old Trafford – một chính sách cốt lõi mà gia đình Glazer tự hào. Dù vậy, từ 2005 đến 2011, họ đã tăng giá vé trung bình 6% mỗi năm, gần gấp đôi tỷ lệ lạm phát tại Anh. Việc đột ngột tăng giá giữa mùa được xem là điều khó xảy ra dưới thời Glazer trước khi Ratcliffe nắm quyền.

Dù không có dấu hiệu cho thấy gia đình Glazer phản đối các biện pháp này, nhưng sự ủng hộ ngầm của họ khi để Ratcliffe kiểm soát vượt xa mảng thể thao và theo đuổi chiến lược cắt giảm chi phí mạnh mẽ hơn những gì họ từng thấy cần thiết đã gây bất ngờ.

"Phải thừa nhận rằng họ hoàn toàn tin tưởng vào tầm nhìn của Jim," một nguồn tin nhận định, cho rằng sự tin cậy trong quá trình đánh giá chiến lược đã mở rộng phạm vi ảnh hưởng của Ratcliffe.

Một số người khác tự hỏi liệu mâu thuẫn giữa hai bên có thể xảy ra, khi so sánh phong cách kinh doanh quyết liệt của Ratcliffe với cách tiếp cận thận trọng, tinh tế của gia đình Glazer – vốn thường bị chỉ trích là quá chi tiết. Ratcliffe tỏ ra thoải mái với xung đột, trong khi gia đình Glazer tránh đối đầu.

Một số nguồn tin nhận thấy dấu hiệu bất mãn, đặc biệt khi Ratcliffe tổ chức các cuộc họp ExCo ở những địa điểm như Monaco, phù hợp với ông nhưng gây bất tiện cho gia đình Glazer.

Bình luận của Ratcliffe rằng United có nguy cơ "phá sản trước Giáng sinh" trong các cuộc phỏng vấn gần đây, vốn bị xem là không thực tế, cũng được cho là khiến gia đình Glazer không hài lòng. Bình luận này được đưa ra chỉ vài tuần sau báo cáo tài chính quý hai, xác nhận United có thể đáp ứng các nghĩa vụ tài chính ít nhất 12 tháng.

Sự thẳng thắn của Ratcliffe trái ngược với sự kín tiếng của gia đình Glazer khi giao tiếp về United, dù là với truyền thông hay người hâm mộ.

Dù vậy, gia đình Glazer hiểu rõ sức khỏe tài chính của United đã suy giảm đáng kể kể từ đại dịch Covid-19 – yếu tố chính thúc đẩy họ thực hiện đánh giá chiến lược. Dự trữ tiền mặt giảm từ 307,6 triệu bảng xuống 51,5 triệu bảng trong một năm do mùa giải không khán giả và chưa được bổ sung do chi tiêu chuyển nhượng và lương cầu thủ tăng cao.

Giá bán Chelsea năm 2022 (2,5 tỷ bảng cộng 1,75 tỷ bảng đầu tư) đã khiến nội bộ United tranh luận về giá trị của câu lạc bộ. Việc Ratcliffe từng đặt giá thầu muộn cho Chelsea chắc chắn không qua mắt gia đình Glazer.

Nợ – từ gắn liền với gia đình Glazer – cũng là vấn đề lớn. Vụ mua lại đòn bẩy năm 2005 khiến United, vốn không nợ từ năm 1931, gánh 580 triệu bảng. Hiện nợ của United là 731,5 triệu bảng, chưa kể hơn 300 triệu bảng nợ chuyển nhượng.

Mùa trước, chi phí lãi suất nợ đạt 37,2 triệu bảng, cao nhất trong gần một thập kỷ và đã chạm 17 triệu bảng trong nửa mùa này. Sau tái cấu trúc nợ năm 2015, chi phí được cho là kiểm soát được, nhưng sẽ tăng khi lô nợ lãi suất cố định đáo hạn trong hai năm tới, đòi hỏi đàm phán lại.

Điều này làm phức tạp kế hoạch xây sân vận động 100.000 chỗ của Ratcliffe. Khi công bố kế hoạch tại văn phòng INEOS ở Knightsbridge vào tháng Ba, không có bình luận nào từ gia đình Glazer.

Xây dựng "Wembley của phương Bắc" là dự án tâm huyết của Ratcliffe ngay từ đầu. Gia đình Glazer từng xem xét xây sân mới, thậm chí dành đất xung quanh Old Trafford, nhưng vấp phải vấn đề tài chính. Việc vừa xây sân vừa duy trì đội bóng cạnh tranh được xem là bất khả thi.

Đây cũng là thách thức lớn nhất với Ratcliffe, có thể cần thêm nợ. Tuy nhiên, vì sân mới sẽ tăng giá trị tài sản của gia đình Glazer, họ cho rằng để Ratcliffe thử không có hại.

Việc công bố kế hoạch sân vận động trước khi đảm bảo tài chính hay hỗ trợ chính phủ được một số người xem là động thái của Ratcliffe nhằm cải thiện hình ảnh sau chỉ trích về tăng giá vé và sa thải. Ông từng ám chỉ sự tiêu cực từ truyền thông ảnh hưởng đến mình: "Nếu chỉ trích đạt mức như gia đình Glazer từng chịu, tôi sẽ nói: 'Đủ rồi, hãy để người khác làm'," ông chia sẻ với BBC. United khẳng định thông báo xuất phát từ động lực của dự án sau báo cáo từ lực lượng đặc nhiệm Old Trafford.

Ratcliffe đã bơm 300 triệu USD vào United để "tái phát triển và cải tạo" Old Trafford. Dù phần lớn đã được dùng để trang trải chi phí, kế hoạch là thu hồi số tiền này cho dự án sân vận động.

Hồ sơ gửi SEC năm ngoái tiết lộ khoản đầu tư 300 triệu USD là yêu cầu của gia đình Glazer, đòi hỏi "đầu tư chính đáng" để chấp nhận đề nghị của Ratcliffe, nhằm bù đắp thâm hụt từ Covid-19.

Điều này củng cố giả thuyết rằng gia đình Glazer đang chuẩn bị để Ratcliffe mua toàn bộ câu lạc bộ trong tương lai, khi số nhà đầu tư tiềm năng còn hạn chế.

Một số người trong câu lạc bộ cho rằng việc gia đình Glazer để Ratcliffe thực hiện các thay đổi lớn, đi ngược triết lý của họ, chỉ hợp lý nếu có thỏa thuận ngầm về chuyển giao cổ phiếu loại B. Tuy nhiên, thỏa thuận miệng như vậy vi phạm quy tắc SEC và United phủ nhận sự tồn tại của nó.

"Joel quan tâm đến United, nhưng cũng muốn kiếm tiền cho gia đình," một nguồn tin nhận định.

Việc gia đình Glazer sẵn sàng bán toàn bộ được ghi nhận, không chỉ qua thông báo đánh giá chiến lược. Hồ sơ SEC cho thấy vào tháng 5 năm 2023, họ đề xuất giá 35,25 USD mỗi cổ phiếu với Sheikh Jassim, định giá United 5,8 tỷ USD. Tuy nhiên, Jassim không cung cấp bằng chứng tài chính.

Ratcliffe không đề nghị mua toàn bộ câu lạc bộ. Ban đầu, ông muốn mua cổ phiếu loại B của gia đình Glazer, có quyền biểu quyết gấp 10 lần cổ phiếu loại A. Hội đồng quản trị United từ chối vì lo ngại kiện tụng từ cổ đông loại A, dẫn đến bất đồng giữa Joel và giám đốc điều hành Richard Arnold, người cho rằng gia đình Glazer phải tôn trọng cam kết bán câu lạc bộ.

Khi gia đình Glazer không chấp nhận đối xử khác biệt giữa cổ đông loại A và B, Ratcliffe đề xuất mua 25% mỗi loại, sau đó tăng lên 28,9% – cổ phần thiểu số cuối cùng được thỏa thuận.

"Điều đó cho thấy ông ấy không đủ khả năng mua toàn bộ câu lạc bộ," Lord Jim O'Neill, cựu giám đốc United và thành viên Red Knights, nhận định. "Ông ấy đã cho gia đình Glazer những gì họ muốn: giữ quyền sở hữu lớn nhưng nhận tiền mặt để chia cho sáu anh em, làm hài lòng những người ít quan tâm đến United ngoài lợi nhuận."

Sự ngần ngại mua toàn bộ câu lạc bộ khiến một số người nghi ngờ khả năng và động lực của Ratcliffe để quay lại đàm phán mua cổ phần còn lại của gia đình Glazer.

Thỏa thuận hiện tại không có cơ chế để Ratcliffe thúc đẩy bán hoàn toàn, nhưng cung cấp quyền ưu tiên chào mua, cho phép ông cạnh tranh với bất kỳ đề nghị nào gia đình Glazer nhận được cho cổ phiếu loại B và ngược lại.

Chỉ gia đình Glazer có quyền kéo theo, cho phép buộc Ratcliffe bán nếu ông không khớp được đề nghị từ bên thứ ba. Quyền này có hiệu lực trong ba tháng tới, 18 tháng sau đầu tư của Ratcliffe.

Nếu bị kéo theo trước ba năm, Ratcliffe sẽ nhận ít nhất 33 USD mỗi cổ phiếu, thu hồi vốn. Sau đó, ông có thể bị buộc bán với bất kỳ giá nào gia đình Glazer chấp nhận.

Điều này mở ra khả năng Ratcliffe mất cổ phần thiểu số, có thể sau khi khởi công hoặc hoàn thành sân vận động mới – một kịch bản không thể loại trừ.

Chỉ gia đình Glazer biết ý định dài hạn của họ và liệu họ có muốn tận dụng cơ hội bán nếu nó xuất hiện.

Về phía Ratcliffe, INEOS đang thoái vốn khỏi các môn thể thao khác, như chia tay America's Cup và tranh chấp pháp lý với Liên đoàn Bóng bầu dục New Zealand vì không trả 3,7 triệu bảng tài trợ. INEOS cũng chấm dứt thỏa thuận với Tottenham Hotspur sớm hai năm.

INEOS viện dẫn "thuế cao" và "phi công nghiệp hóa châu Âu" gây khó khăn cho ngành hóa chất, buộc phải cắt giảm chi phí. Hai cơ quan xếp hạng tín dụng đã hạ triển vọng của INEOS xuống "tiêu cực" do nợ lớn. Khoản đầu tư của Ratcliffe vào United đã được chuyển cho INEOS vào tháng 12 năm 2024.

Một nguồn tin chia quyền sở hữu của gia đình Glazer thành ba giai đoạn: sau tiếp quản, khi Sir Alex Ferguson còn thành công nhưng thiếu kế hoạch kế nhiệm; sau Ferguson, khi thành công thương mại không đi đôi với sân cỏ; và sau Covid-19, khi tài chính suy yếu như các huấn luyện viên.

Câu hỏi đặt ra là liệu những thay đổi hiện tại đánh dấu kỷ nguyên hậu Glazer hay sẽ có kỷ nguyên hậu Ratcliffe. "Có thể một giai đoạn mới đang đến."

Hiện tại, Ratcliffe mang đến cơ hội để gia đình Glazer rút khỏi công việc hàng ngày, tránh ánh đèn sân khấu, bỏ túi 151,5 triệu USD mỗi người và quan sát liệu một người điều hành mới có thể mang lại kết quả tốt hơn cả trên sân lẫn ngoài sân cỏ.

Tương lai vẫn chưa rõ ràng và mọi phán quyết vẫn còn phía trước.

Đón đọc phần 2: Nhà Glazers đã làm được gì cho MU?