100 trường nội trú - 13 tháng hành động

Sau Kết luận của Bộ Chính trị ngày 18/7/2025, chiến dịch xây dựng 100 trường nội trú liên cấp tại 100 xã biên giới đất liền chính thức được phát động với thời hạn chỉ 13 tháng. Đây là một quyết sách đặc biệt, mang tính chiến lược và cấp bách nhằm thu hẹp khoảng cách giáo dục, phát triển nguồn nhân lực tại chỗ và giữ vững "phên dậu" Tổ quốc. 

Không chỉ là một chương trình đầu tư công, chiến dịch còn là minh chứng sinh động cho chính sách dân tộc nhất quán, cho tinh thần "không để ai bị bỏ lại phía sau" trên hành trình đưa tri thức đến với trẻ em nơi địa đầu đất nước.

100 trường nội trú - 13 tháng hành động

Sau sắp xếp địa giới hành chính, cả nước có 22 tỉnh, thành phố có biên giới đất liền, với tổng số 248 xã biên giới đất liền. Với đặc thù địa hình hiểm trở, giao thông cách trở, điều kiện kinh tế khó khăn, hệ thống trường lớp tại 248 xã biên giới này vẫn tồn tại nhiều khoảng trống.

Theo thống kê của các địa phương, tại 248 xã này hiện có 956 trường phổ thông với quy mô 625.255 học sinh. Trong đó, nhu cầu được học bán trú, nội trú lên tới 332.019 em, nhưng mới chỉ có gần 59.000 học sinh được học tại 22 trường phổ thông dân tộc nội trú và 160 trường phổ thông dân tộc bán trú. Hiện các học sinh nội trú, bán trú được học tập, sinh hoạt ăn ở tại trường và hưởng các chính sách của Nhà nước (trung bình mỗi năm khoảng 23 triệu đồng/học sinh nội trú, 16 triệu đồng/học sinh bán trú).

Như vậy, còn hơn 273.000 học sinh, tương đương 43,7%, dù có nhu cầu nhưng chưa được học tập, sinh hoạt tập trung tại các trường có điều kiện ăn, ở, hỗ trợ sinh hoạt. Các em vẫn phải vượt hàng chục cây số đường rừng, đèo dốc, mưa lũ… để đến lớp. Điều đó không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng học tập mà còn đe dọa an toàn tính mạng trong mùa mưa bão.

Xuất phát từ thực tiễn cấp bách ấy, ngày 18/7/2025, Bộ Chính trị đã ban hành Thông báo số 81-TB/TW, thống nhất chủ trương đầu tư xây dựng trường phổ thông nội trú liên cấp (tiểu học - THCS) tại 248 xã biên giới đất liền. Việc đầu tư xây dựng trường học cho các xã biên giới đất liền là một nhiệm vụ trọng tâm, quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội và thực hiện chính sách dân tộc nhằm nâng cao dân trí, chất lượng nhân lực, tạo nguồn cán bộ là người dân tộc, địa phương, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho đồng bào vùng biên giới, góp phần củng cố quốc phòng, an ninh.

Trước mắt, thí điểm đầu tư hoàn thành xây mới hoặc cải tạo 100 trường trong năm 2025 (chậm nhất là đến thời điểm khai giảng năm học sau - tương đương còn khoảng 13 tháng). Các trường này sẽ là hình mẫu để sau đó tiếp tục triển khai diện rộng, hoàn thành mục tiêu đầu tư xây dựng 248 trường trong 2-3 năm tới. Các trường được đầu tư phải bảo đảm tiêu chuẩn kỹ thuật, quy mô, diện tích trường, lớp; có đủ cơ sở vật chất phục vụ việc học tập, rèn luyện văn hóa, tinh thần, thể chất, điều kiện sinh hoạt và tuyệt đối an toàn.

Thần tốc hành động, vào cuộc đồng bộ

Tối 27/7/2025, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì cuộc họp để triển khai ngay chiến dịch xây dựng 100 trường học cho các xã biên giới. Tại cuộc họp, Thủ tướng nhấn mạnh đây là quyết sách lớn, quan trọng, phải khẩn trương tổ chức thực hiện thành công, chậm nhất tới 30/8/2026 phải hoàn thành xây dựng 100 trường học. Sau đó sẽ tiến hành sơ kết, rút kinh nghiệm, mở rộng dần để hoàn thành toàn bộ chương trình.

Thủ tướng yêu cầu Bộ Giáo dục và Đào tạo, phải hoàn tất dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về chương trình này và ban hành trước ngày 10/8/2025. UBND các tỉnh, thành phố quy hoạch, tìm địa điểm với diện tích phù hợp (5-10 ha), bảo đảm hạ tầng giao thông, điện, nước, viễn thông thuận lợi và kêu gọi người dân hiến đất.

Bộ Xây dựng được giao thiết kế các mẫu trường học với hướng mở, linh hoạt, tận dụng điều kiện tự nhiên, phù hợp văn hóa vùng miền, phù hợp với địa hình, khí hậu, sinh hoạt của từng dân tộc. Thủ tướng lưu ý về khả năng ứng phó thiên tai, biến đổi khí hậu và đầy đủ công năng của các điểm trường.

Thủ tướng đặc biệt nhấn mạnh nguyên tắc 6 rõ: "Rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm, rõ thẩm quyền", đồng thời yêu cầu các bộ ngành, lực lượng vũ trang, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức đoàn thể… cùng vào cuộc đồng bộ…

Chính phủ cũng đưa ra phương án sử dụng ngân sách Trung ương làm nguồn lực chủ yếu, cùng với sự đóng góp của địa phương và huy động các nguồn vốn hợp pháp khác. Bộ Tài chính được giao đảm bảo kịp thời bố trí vốn đầu tư, đồng thời có kế hoạch dài hạn cho kinh phí hoạt động thường xuyên của các trường khi đi vào hoạt động.

Triển khai chiến dịch xây dựng 100 trường nội trú liên cấp tại 100 xã biên giới đất liền, sáng 27/7/2025, tỉnh Điện Biên đã khởi công xây dựng Trường liên cấp Tiểu học, Trung học cơ sở xã Si Pa Phìn. Đây là công trình đầu tiên được triển khai theo chủ trương mới của Bộ Chính trị về đầu tư xây dựng 248 trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học, trung học cơ sở tại các xã biên giới đất liền.

Hiện tại, các tỉnh Quảng Nam, Nghệ An, Lào Cai, Hà Giang… cũng đang hoàn thiện quy hoạch đất, khảo sát nhu cầu cụ thể, chủ động rà soát nguồn giáo viên và phối hợp với các bộ, ngành để thiết kế mẫu trường phù hợp địa phương.

Nối dài những mô hình nhân văn

Phát biểu tại Lễ khởi công xây dựng Trường liên cấp Tiểu học, Trung học cơ sở xã Si Pa Phìn, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, Đảng ta luôn xác định giáo dục là quốc sách hàng đầu, là động lực then chốt cho sự phát triển bền vững của đất nước.

Tổng Bí thư nêu rõ, chủ trương đầu tư xây dựng 248 trường nội trú liên cấp tại các xã biên giới đất liền là một chủ trương đúng có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước đối với đồng bào vùng biên giới, vùng sâu, vùng xa, còn nhiều khó khăn. Xây dựng trường lớp không chỉ để các cháu có điều kiện học tập tốt hơn, mà còn là hướng tới mục tiêu lâu dài để nâng cao chất lượng đời sống nhân dân vùng biên giới, góp phần giữ gìn chủ quyền lãnh thổ quốc gia từ gốc rễ.

Trên thực tế, chủ trương đầu tư xây dựng 248 trường nội trú liên cấp tại các xã biên giới hôm nay là bước nối dài từ những mô hình giàu tính nhân văn đã được triển khai bền bỉ suốt nhiều năm qua, đặc biệt là chương trình "Nâng bước em tới trường" và "Con nuôi Đồn Biên phòng" của Bộ đội Biên phòng.

Từ năm 2016 đến nay, lực lượng Bộ đội Biên phòng đã đỡ đầu hàng chục nghìn em học sinh nghèo tại các địa phương vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số. Các chiến sĩ biên phòng đã hỗ trợ học phí, đồ dùng học tập, chăm sóc sức khỏe và đồng hành cùng các em trong học tập với vai trò như là người cha, người thầy, người bạn.

Tại Đắk Lắk, các đồn biên phòng đã nhận đỡ đầu hàng trăm em nhỏ, trong đó hàng chục em được nuôi ăn học tại đơn vị. Mỗi bữa cơm, mỗi quyển vở, mỗi câu chuyện nhỏ của chiến sĩ với trẻ đều góp phần viết tiếp ước mơ đến lớp cho các em. Tại huyện Bát Xát (Lào Cai), những chiến sĩ Đồn Biên phòng Y Tý không chỉ đưa học sinh đến trường mà còn tổ chức lớp xóa mù chữ cho phụ huynh, dạy tiếng phổ thông cho người già trong bản…

Đặc biệt, các tỉnh vùng cao đang tích cực nhân rộng mô hình trường kết nghĩa - nơi những trường học tại đô thị kết nối, chia sẻ cơ sở vật chất, sách vở, kỹ năng với các trường ở vùng biên giới. Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể cũng đã phát động nhiều chiến dịch quyên góp ủng hộ, tổ chức hành trình "Cùng em đến trường" trên khắp cả nước. Những hành động ấy, dù là hỗ trợ vật chất hay tinh thần, đều xuất phát từ trái tim, từ tinh thần trách nhiệm với tương lai đất nước.

Có thể thấy, chủ trương xây dựng 248 trường nội trú liên cấp tại các xã biên giới không chỉ nhằm hoàn thiện hạ tầng giáo dục mà còn là bước đi chiến lược trong thực hiện chính sách dân tộc, phát triển nguồn nhân lực tại chỗ và giữ vững quốc phòng-an ninh vùng biên. Hơn cả một chương trình đầu tư, đây là minh chứng cho quyết tâm chính trị và tinh thần nhân văn sâu sắc của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta, để trẻ em vùng biên có điều kiện học tập tốt hơn và để "không ai bị bỏ lại phía sau" trên hành trình phát triển đất nước.