30 năm Việt Nam gia nhập ASEAN: Dấu ấn Việt Nam qua góc nhìn quốc tế

Ngày 28/7/1995, Việt Nam chính thức được kết nạp làm thành viên của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). 

Đây là một dấu mốc quan trọng đánh dấu quá trình hội nhập khu vực của Việt Nam cũng như tiến trình hợp tác, liên kết của cả khu vực. Hành trình 30 năm tham gia ASEAN đã ghi dấu nỗ lực hội nhập sâu rộng cùng với đóng góp trách nhiệm của Việt Nam cho một ASEAN đoàn kết, vững mạnh, tự cường.

Nhìn lại chặng đường 30 năm tham gia ASEAN của Việt Nam, đại sứ các nước, giới chuyên gia, học giả quốc tế đều đánh giá tích cực tinh thần nhiệt huyết và trách nhiệm, đóng góp không nhỏ của Việt Nam vào thành tựu chung của ASEAN, để lại nhiều dấu ấn về sự lớn mạnh của tổ chức khu vực này.

* Đại sứ Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào tại Việt Nam Khamphao Ernthavanh đánh giá, sau 30 năm trở thành thành viên ASEAN, Việt Nam đã và đang đóng vai trò ngày càng quan trọng đối với tiến trình phát triển của Hiệp hội. Việt Nam đã khẳng định vai trò là một quốc gia năng động, có trách nhiệm và là một trong những trụ cột quan trọng trong khối ASEAN. Việt Nam không chỉ nỗ lực hội nhập sâu rộng vào khu vực, mà còn tích cực đóng góp vào tiến trình xây dựng một Cộng đồng ASEAN đoàn kết, vững mạnh và phát triển bền vững.

Đại sứ Khamphao Ernthavanh đánh giá cao những đóng góp thiết thực của Việt Nam, đặc biệt trong việc tăng cường đoàn kết nội khối, thu hẹp khoảng cách phát triển, và nâng cao vị thế của ASEAN trên trường quốc tế. Việt Nam thực sự là một người bạn, một đối tác tin cậy và là thành viên tích cực, góp phần quan trọng vào việc củng cố hòa bình, ổn định và thịnh vượng trong khu vực.

Theo Đại sứ Ernthavanh, năm 2025 là một dấu mốc lịch sử quan trọng đối với ASEAN, khi khối chính thức hoàn thành 10 năm triển khai các kế hoạch xây dựng Cộng đồng và bước vào một chặng đường phát triển mới với Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045. Trong giai đoạn chuyển mình đầy ý nghĩa này, Đại sứ cho rằng Việt Nam giữ một vị trí chiến lược và vai trò dẫn dắt trong nhiều mặt hoạt động của ASEAN, có nhiều đóng góp thực chất vào quá trình xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045, với định hướng hướng tới một Cộng đồng hòa bình, ổn định, tự cường, sáng tạo và phát triển bền vững.

* Tổng Thư ký ASEAN Kao Kim Hourn đánh giá, trong 30 năm qua, Việt Nam đã đóng góp rất nhiều về mặt thúc đẩy và duy trì hòa bình, ổn định, an ninh trong ASEAN, thúc đẩy mở rộng, phát triển sự thịnh vượng của ASEAN, tăng cường quan hệ đối ngoại của khối, đặc biệt là hợp tác với các đối tác bên ngoài. Việt Nam hiện là một mảnh ghép quan trọng về chính trị, ngoại giao, an ninh, kinh tế, văn hóa, xã hội, từ đó giúp cho ASEAN trở nên vững mạnh, tự cường và năng động hơn.

* Đại sứ Malaysia tại ASEAN Sarah Al Bakri Devadason - nước giữ chức Chủ tịch ASEAN 2025 chia sẻ, trong 3 thập kỷ qua, Việt Nam đã đóng một vai trò không thể thiếu trong hành trình của ASEAN, mang lại những đóng góp vô giá cho hòa bình, ổn định và thịnh vượng của khu vực. Việt Nam luôn kiên định ủng hộ sự thống nhất và vai trò trung tâm của ASEAN, góp phần định hình các chính sách thúc đẩy khu vực phát triển.

Theo Đại sứ Sarah Al Bakri Devadason, vai trò lãnh đạo của Việt Nam đặc biệt được thể hiện rõ nét trong nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN năm 2020, một năm đánh dấu những thách thức chưa từng có do đại dịch COVID-19. Dưới sự dẫn dắt của Việt Nam, ASEAN vẫn kiên cường và đoàn kết, đưa ra Khung Phục hồi toàn diện ASEAN để vượt qua khủng hoảng. Đây là minh chứng cho sự tận tâm của Việt Nam đối với sự thịnh vượng của ASEAN và khả năng dẫn dắt của Việt Nam trong những thời điểm khó khăn.

Việt Nam tổ chức Diễn đàn Tương lai ASEAN là một đóng góp quan trọng khác, tạo nền tảng cho các nhà lãnh đạo và các nhà hoạch định chính sách thảo luận về định hướng tương lai của ASEAN. Diễn đàn đã đưa ra những đường hướng quan trọng, thiết yếu cho sự thành công liên tục của ASEAN.

Ngoài ra, Việt Nam hiện đang giữ chức Chủ tịch Nhóm đặc trách về sáng kiến liên kết ASEAN (IAI) năm 2025. Với vị thế này, Việt Nam đang dẫn đầu các nỗ lực thu hẹp khoảng cách phát triển trong ASEAN và thúc đẩy tăng trưởng bao trùm bằng cách hỗ trợ các nước CLMV (Campuchia, Lào, Myanmar và Việt Nam) hội nhập vào Cộng đồng ASEAN. Điều này nhấn mạnh cam kết của Việt Nam trong việc đảm bảo lợi ích của hợp tác khu vực, được chia sẻ công bằng cho tất cả các quốc gia thành viên ASEAN.

Đại sứ Sarah Al Bakri Devadason nhấn mạnh, với vai trò Chủ tịch ASEAN vào năm 2025, Malaysia đánh giá cao sự hỗ trợ, hiểu biết sâu sắc và hợp tác của Việt Nam. Malaysia mong muốn hợp tác chặt chẽ với Việt Nam và tất cả các quốc gia thành viên ASEAN để thúc đẩy một Cộng đồng ASEAN kiên cường, gắn kết và sẵn sàng cho tương lai.

* Đại sứ Malaysia tại Việt Nam Dato' Tan Yang Thai khẳng định, từ khi trở thành thành viên thứ bảy của ASEAN vào năm 1995, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng và giữ vai trò trung tâm trong tiến trình phát triển của khối. Việc Việt Nam gia nhập ASEAN đánh dấu bước ngoặt lịch sử, mở đường cho làn sóng mở rộng tiếp theo: kết nạp Lào và Myanmar năm 1997, kết nạp Campuchia năm 1999 để hoàn thiện Cộng đồng ASEAN với 10 thành viên. Năm nay, ASEAN hy vọng sẽ kết nạp Timor-Leste vào tháng 10 tới.

Trong 3 thập kỷ qua, Việt Nam đã có nhiều đóng góp nổi bật cho quá trình xây dựng Cộng đồng, đặc biệt là khi ASEAN chuyển mình từ một tổ chức khu vực khá lỏng lẻo sang một cộng đồng dựa trên luật lệ.

Trong quá trình ASEAN không ngừng đổi mới, Việt Nam luôn ở vị trí trung tâm. Bên cạnh đó, Việt Nam còn nổi lên là nền kinh tế năng động bậc nhất ASEAN, đóng góp lớn cho thương mại toàn cầu và là điểm đến FDI hấp dẫn trong khu vực. Vị thế ngoại giao của Việt Nam ngày càng được củng cố, thể hiện cam kết mạnh mẽ với hòa bình, thịnh vượng và bản sắc chung - đúng với tinh thần Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045.

* Đại sứ Australia tại ASEAN Tiffany McDonald nhận định, với 30 năm gia nhập ASEAN, Việt Nam đã có những đóng góp đáng kể vì lợi ích của khu vực. Vai trò lãnh đạo của Việt Nam trong việc khởi xướng và đăng cai Diễn đàn Tương lai ASEAN thể hiện vai trò không thể thiếu của Việt Nam trong việc định hình tương lai khu vực.

Đại sứ cho rằng, việc Việt Nam và Australia nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược toàn diện, bổ sung cho Quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện ASEAN-Australia, góp phần thúc đẩy một ASEAN hòa bình, ổn định và thịnh vượng.

* Ông Kavi Chongkittavorn - một học giả Thái Lan - đã nhận định ngay từ khi gia nhập ASEAN, Việt Nam đã xác định rõ hai mục tiêu trọng tâm: phát triển kinh tế và bảo đảm an ninh quốc gia. Chính hai mục tiêu kép này đã thúc đẩy quá trình hội nhập mạnh mẽ của Việt Nam với khu vực và quốc tế.

Ba thập kỷ sau, Việt Nam đã trở thành một trong những quốc gia thành viên chủ động, tích cực và có nhiều sáng kiến được đánh giá cao trong ASEAN. Việt Nam không chỉ tận dụng hiệu quả các khuôn khổ hợp tác kinh tế của ASEAN để cải cách trong nước, mà còn mở rộng không gian phát triển ra khu vực và toàn cầu, đặc biệt trong thu hút đầu tư, thúc đẩy thương mại và tăng trưởng bền vững.

Ông Kavi cho rằng dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, Việt Nam đã chứng minh năng lực điều chỉnh chiến lược linh hoạt, thích ứng hiệu quả trước các biến động trong nước và quốc tế. Việc Việt Nam ký kết các hiệp định thương mại lớn, trong đó đạt thỏa thuận với Mỹ, là minh chứng rõ ràng cho năng lực địa kinh tế và ngoại giao kinh tế ngày càng trưởng thành.

Ông Kavi nhấn mạnh, trong bối cảnh khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tiềm ẩn nhiều bất ổn, ASEAN cần tiếp tục duy trì cân bằng chiến lược với các cường quốc lớn thông qua đối thoại xây dựng. Trong tiến trình này, Việt Nam có thể đóng vai trò "cầu nối", nhờ quan hệ thực chất và linh hoạt với cả Mỹ và Trung Quốc, trên nền tảng đôi bên cùng có lợi.

* Giới chuyên gia Indonesia đều chung nhận định, 30 năm đồng hành cùng Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Việt Nam không chỉ đóng góp vào việc củng cố đoàn kết nội khối, xây dựng Cộng đồng ASEAN vững mạnh mà còn góp phần nâng cao vị thế đất nước trên trường quốc tế. Những thành tựu nổi bật của Việt Nam trong 3 thập niên qua là nền tảng cho những bước đi chiến lược trong giai đoạn tiếp theo của tiến trình hội nhập sâu rộng.

Giới chuyên gia Indonesia nhận định đến năm 2045, Việt Nam sẽ là một trong những động lực thúc đẩy ASEAN duy trì vai trò trung tâm trong cấu trúc khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, tiếp tục đóng góp cho một ASEAN tự cường, hội nhập và lấy người dân làm trung tâm.

Theo bà Dinna Prapto Raharja, chuyên gia nghiên cứu thuộc Viện nghiên cứu chính sách Synergy của Indonesia, việc Việt Nam gia nhập ASEAN vào năm 1995 đã thực sự củng cố địa chính trị của các nước Đông Nam Á. Bà Dinna cho rằng những cải cách liên tục ở trong nước của Việt Nam thời gian qua cũng là một đóng góp của Việt Nam, vì đã tạo ra sự phát triển nhanh chóng, đặc biệt là mức tăng trưởng kinh tế ấn tượng. Việt Nam đã nhất quán trong việc thực hiện cải cách, có thể là một hình mẫu trong ASEAN, bất chấp những thay đổi trên toàn thế giới. Những ý tưởng từ Việt Nam cũng truyền cảm hứng cho các quốc gia thành viên khác về cách điều chỉnh trong thế giới đang thay đổi.

Ông Beni Sukadis, Điều phối viên cao cấp của Viện Nghiên cứu Quốc phòng và Chiến lược Indonesia (Lesperssi) cho rằng Việt Nam đã nổi lên như một thị trường mới nổi ở Đông Nam Á. Nhờ tốc độ phát triển và chính sách kinh tế, Việt Nam đã góp phần thúc đẩy ASEAN trở thành một thị trường hội nhập hơn, đặc biệt là trong việc đối mặt với thị trường tự do trong ASEAN.

* Giáo sư Hal Hill thuộc Trường Chính sách công Crawford, Đại học Quốc gia Australia (ANU), nhận định việc Việt Nam gia nhập ASEAN là một trong những bước phát triển chiến lược và có ảnh hưởng sâu rộng nhất trong lịch sử hiện đại khu vực.

Giáo sư Hill nhấn mạnh gia nhập ASEAN đã mở ra cánh cửa để Việt Nam học hỏi, giao lưu, nhưng quan trọng hơn là Việt Nam biết cách kết hợp quá trình hội nhập khu vực với cải cách trong nước. Việt Nam đã chủ động thúc đẩy hội nhập, đồng thời cải thiện môi trường đầu tư, mở rộng hợp tác kinh tế và tạo dựng hình ảnh một quốc gia năng động, có trách nhiệm trong khu vực.

Nhìn về tương lai, Giáo sư Hill tin tưởng rằng đến năm 2045, Việt Nam sẽ là một quốc gia có vai trò và ảnh hưởng lớn hơn nhiều trong ASEAN cũng như trên trường quốc tế. Với đà phát triển hiện nay, cộng thêm nền tảng ổn định chính trị và khả năng thu hút đầu tư nước ngoài mạnh mẽ, Việt Nam sẽ tiếp tục là động lực phát triển của khu vực…

Nhìn chung, các chuyên gia, học quốc tế đều chung đánh giá, với những đóng góp nổi bật của Việt Nam trong ASEAN cùng với các thành tựu của đất nước hiện nay sẽ là động lực giúp Việt Nam tự tin triển khai chính sách đối ngoại hướng tới vai trò ngày càng quan trọng đối với ASEAN trong giai đoạn tới.