"Đại dịch cô đơn" - mặt trái của chốn phồn hoa ở thủ đô Hàn Quốc

Ở Seoul, bạn có thể gọi đến đường dây nóng của thành phố lúc 3 giờ sáng chỉ để nói rằng bạn cảm thấy cô đơn. Bạn có thể bước vào một "cửa hàng tiện lợi Maeum (tiếng Hàn có nghĩa là tấm lòng)" để ăn mì ramyeon miễn phí và tâm sự với ai đó về nỗi trống trải mà bạn đang chịu đựng.

Đây không phải là chiêu trò mà là một phần trong chương trình trị giá 451,3 tỷ won (khoảng 330 triệu USD) được chính quyền thành phố Seoul triển khai trong 5 năm nhằm đối phó với cuộc khủng hoảng mà ít thành phố nào dám gọi thẳng tên: sự cô đơn.

Hàn Quốc đang đối mặt với cuộc khủng hoảng cô đơn ngày càng gia tăng, với Seoul là tâm điểm. Số người sống một mình hiện chiếm hơn 35% tổng số hộ gia đình ở thủ đô. Một cuộc khảo sát gần đây của Viện Seoul cho thấy 62% hộ gia đình độc thân cho biết họ cảm thấy cô đơn, trong khi 13,6% cho biết bị cô lập về mặt xã hội.

Một nghiên cứu riêng biệt của thành phố vào năm 2023 cũng ước tính rằng khoảng 130.000 người trẻ trong độ tuổi từ 19 - 39 đang sinh sống gần như hoàn toàn khép kín, một hiện tượng cũng được đề cập trong thuật ngữ bắt nguồn từ tiếng Nhật "hikikomori".

Vào tháng 1 vừa qua, Trung tâm Phòng ngừa cách ly Seoul - cơ sở đầu tiên thuộc loại hình này tại Hàn Quốc - đã được khai trương để giải quyết tình trạng cô lập xã hội ngày càng gia tăng và ngăn ngừa những cái chết cô đơn. Giám đốc Lee Soo Jin cho biết vấn đề cô đơn không còn là gánh nặng của riêng ai mà rất nhiều người đang gặp phải. Vì thế, chính quyền thành phố đã thành lập cơ quan công lập đầu tiên của Hàn Quốc có nhiệm vụ xác định và hỗ trợ những cư dân sống biệt lập với xã hội.

Theo các nghiên cứu, cách biệt xã hội dẫn đến sự suy sụp về sức khỏe tâm thần ở mọi lứa tuổi. Đối với nhiều người, đặc biệt là người trẻ và nam giới lớn tuổi, cô đơn là việc không có nơi nào rõ ràng để tìm đến.

Trung tâm Phòng ngừa cách ly Seoul tập trung xây dựng các hệ thống tiếp cận cộng đồng có thể xác định những cá nhân có nguy cơ bị cô lập xã hội cao, vốn là những người thường không được mạng lưới an sinh xã hội chính thức bảo vệ. Trung tâm đã có thỏa thuận chia sẻ dữ liệu với các văn phòng phúc lợi, công ty tiện ích và dịch vụ giao hàng để xác định các dấu hiệu cô lập như: thư không được nhận hoặc thường xuyên đặt hàng thực phẩm một mình. Sau khi được đánh dấu, trung tâm sẽ liên hệ với các cá nhân qua điện thoại, đến thăm nhà trực tiếp hoặc thông qua các kênh kỹ thuật số để cung cấp những hỗ trợ phù hợp như tư vấn hay giới thiệu các nhóm cộng đồng có sở thích tương tự.

Dự án chống cô đơn của thành phố Seoul còn bao gồm đường dây hỗ trợ 24/7 được tích hợp với Trung tâm cuộc gọi Dasan 120 (một chatbot dành cho những người không thoải mái với các cuộc gọi điện thoại) và một nền tảng trực tuyến có tên Toktok24 để hướng dẫn người dùng đến các chương trình tư vấn và cộng đồng.

Tuy nhiên, các học giả và nhiều người dân đang đặt câu hỏi liệu chính sách công có thể giải quyết một cách hiệu quả tình trạng này cho những người thực sự cô đơn trong xã hội hay không. Byun Geum Seon - Giáo sư phúc lợi xã hội tại Đại học Nữ sinh Ewha, đồng tác giả của một nghiên cứu lớn năm 2024 về sự cô lập của giới trẻ - cho biết cô đơn không giống như việc ở một mình. Đối với một số người, cô đơn là tự do. Đối với những người khác, đó là sự đau khổ. Chính phủ có thể phát hiện hành vi nhưng cảm giác cô đơn phải được chính người trải qua nó thừa nhận và giải quyết.

Nghiên cứu của Giáo sư Byun Geum Seon dựa trên khảo sát của Hội đồng Thanh niên Seoul với hơn 5.000 người tham gia, từ đó xác định được 7 đặc điểm riêng biệt của sự cô lập xã hội và cô đơn. Những đặc điểm này trải rộng trên tất cả các đối tượng, từ những thanh thiếu niên bị cô lập về mặt kinh tế đến những cá nhân bị cô lập về mặt cảm xúc nhưng lại gắn bó với gia đình hoặc có mạng lưới việc làm. Nghiên cứu cũng đã tìm thấy mối tương quan chặt chẽ giữa sự cô đơn và các vấn đề về sức khỏe tâm thần như trầm cảm và ý định tự tử, ngay cả ở những người không bị cô lập xã hội theo nghĩa truyền thống.

Giáo sư tâm lý học cho biết, trong một số trường hợp, dù được bao quanh bởi những người khác nhưng có những người vẫn cảm thấy không thể nói chuyện cởi mở hoặc được nhìn nhận đúng với con người thật của mình. Điều này đặc biệt phổ biến ở những phụ nữ trẻ sống một mình và ở những nam giới cảm thấy mình không đáp ứng được kỳ vọng của xã hội.

Shin Hye Jin, 28 tuổi, chuyển từ Daegu đến Seoul 5 năm trước. Cô nhớ lại năm đầu tiên ở thủ đô, khi đó cảm giác đơn độc thật khủng khiếp. Shin Hye Jin sống trong một goshiwon (một căn phòng nhỏ giống như ký túc xá) gần trường và chưa bao giờ gặp hàng xóm. Ngay cả trong lớp học, không ai nói chuyện với ai, trừ khi phải làm các công việc nhóm. Có thời gian Shin Hye Jin còn nhận thấy dường như cô chẳng hề nói năng gì trong suốt nhiều ngày. Sau đó, cô đã tham gia nhóm "Đi bộ im lặng" tình cờ tìm thấy trên chợ Danggeun, một ứng dụng rất phổ biến ở Hàn Quốc về trao đổi hàng hóa cũ.

Trang mạng "Danggeun" đã hợp tác với chính quyền thành phố Seoul tổ chức "Cuộc chạy tìm kho báu Hangang" nhằm khuyến khích người dùng thành lập các nhóm cộng đồng để tham gia cuộc săn tìm kho báu ven sông, vốn được thiết kế để tăng cường kết nối và xóa bỏ sự cô lập ở đô thị. Mạng lưới này cho biết, kể từ năm 2023, số người tham gia các câu lạc bộ cộng đồng trên Danggeun đã tăng gấp 20 lần. Những cộng đồng này thường ít áp lực và tập trung vào những bản sắc hoặc sở thích chung.

Ngoài ra, thành phố Seoul cũng đang mở rộng mô hình kết nối như mở cửa các cửa hàng tiện lợi Seoul Maeum, một sự kết hợp giữa trung tâm sức khỏe tâm thần và quán cà phê, nơi mọi người có thể ghé qua một cách ẩn danh để nhận bữa ăn miễn phí, thông tin hoặc chỉ đơn giản là một khoảnh khắc bình yên. Thành phố cũng đang mở rộng các chương trình hỗ trợ đồng đẳng như "Bạn của mọi người", nơi những cư dân trước đây bị cô lập được đào tạo để cung cấp dịch vụ tiếp cận và hỗ trợ tinh thần cho những người khác trong hoàn cảnh tương tự.