Hiện thực hiện hóa mục tiêu phát triển doanh nghiệp, thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân

Là người đầu tiên chất vấn "Tư lệnh" ngành Tài chính, sáng 19/6, đại biểu Đặng Bích Ngọc (Hòa Bình) đặt câu hỏi ngắn gọn với Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng về giải pháp để thực hiện hóa mục tiêu phát triển doanh nghiệp cả về số lượng, chất lượng trong giai đoạn tới đây, trong bối cảnh kinh thế thế giới và trong nước còn nhiều khó khăn, thách thức. 

Ở trong nước, số lượng doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường tiếp tục tăng, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp đang đối mặt với nhiều khó khăn, đã tạo thêm áp lực đối với mục tiêu đến năm 2030 đạt 2 triệu doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế theo tinh thần Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân.

Quyết tâm cao, nỗ lực rất lớn và hành động quyết liệt

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Tài chính cho biết, mục tiêu đạt 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030 được đặt ra trong Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị. Quốc hội cũng đã ban hành nghị quyết để triển khai thực hiện. Đây là một mục tiêu có nghĩa rất quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội, thể hiện khát vọng phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế. Tuy nhiên, cũng là thách thức rất lớn trong bối cảnh sức cầu suy giảm, môi trường kinh doanh trong nước còn gặp rất nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt là thách thức từ bên ngoài. Năng lực cạnh tranh của nhiều doanh nghiệp còn yếu, đòi hỏi sự quyết tâm cao, nỗ lực rất lớn và hành động quyết liệt.

“Trong 5 tháng đầu năm, số lượng doanh nghiệp rút khỏi thị trường rất lớn. Đây là một thách thức rất lớn đối với chúng ta”,  Bộ trưởng nói.

Bộ trưởng Tài chính nêu 3 nhóm giải pháp. Thứ nhất, kiến tạo môi trường kinh doanh một cách thuận lợi, minh bạch và hiệu quả, tập trung tháo gỡ rào cản để gia nhập và hoạt động trên thị trường, cắt giảm thực chất các thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ, cải cách điều kiện kinh doanh. Rà soát, tháo gỡ các vướng mắc trong đầu tư, đất đai, xây dựng, quy hoạch, tạo hành lang thông thoáng, ổn định để các doanh nghiệp có điều kiện, có động lực tham gia; đồng thời, đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý.

Thứ hai, phải thúc đẩy mạnh mẽ quá trình chuyển đổi hộ kinh doanh sang doanh nghiệp. Hiện nay, chúng ta có hơn 5 triệu hộ kinh doanh hoạt động. Đây là lực lượng có tiềm năng để hiện thực hóa mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp. Bộ Tài chính đang rà soát, hoàn thiện khung pháp lý để thu hẹp chênh lệch giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp về quản trị, tài chính, kế toán; triển khai chính sách bãi bỏ thuế khoán từ năm 2026, thúc đẩy minh bạch hóa và chuyên nghiệp hóa.

“Sẽ có các chính sách hỗ trợ thiết thực như miễn thuế thu nhập doanh nghiệp 3 năm, bãi bỏ thuế môn bài, cung cấp nền tảng số, phần mềm kế toán miễn phí để nâng cao năng lực quản trị cho các doanh nghiệp”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nêu.

Giải pháp thứ ba được ông đề cập là nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp, ưu tiên hỗ trợ tiếp cận về đất đai, vốn, thị trường, công nghệ, chuyển đổi số và phát triển nguồn lực, tập trung vào khơi thông điểm nghẽn, hỗ trợ doanh nghiệp tăng khả năng chống chịu, thích ứng để từ đó giảm số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường.

Thúc đẩy hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp

Quan tâm đến phát triển kinh tế tư nhân, đại biểu Lã Thanh Tân (Hải Phòng) chất vấn về giải pháp đột phá để thúc đẩy hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp. Theo đại biểu, trong số hơn 5 triệu hộ kinh doanh hiện nay, có nhiều hộ quy mô hoạt động rất lớn nhưng vẫn chưa chính thức gia nhập khu vực doanh nghiệp, do còn e ngại về chi phí, thủ tục và nghĩa vụ tài chính. Thực tế này cho thấy cần có những chính sách đột phá thực chất để khuyến khích, tạo thuận lợi cho quá trình chuyển đổi từ hộ kinh doanh thành doanh nghiệp, nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng to lớn của khu vực này và mở rộng khu vực doanh nghiệp chính thức.

Thừa nhận, “nhiều hộ kinh doanh có doanh thu hàng năm lớn không kém gì doanh nghiệp, thậm chí lớn hơn doanh nghiệp nhưng chưa chịu chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp”, Bộ trưởng đánh giá, đây là lực lượng tiềm năng rất lớn để hiện thực hóa mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030.

Luật Hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ năm 2017 đã có quy định về chính sách hỗ trợ các hộ kinh doanh để chuyển đổi lên doanh nghiệp. Tuy nhiên, sau hơn 7 năm triển khai luật, số lượng chuyển đổi của các hộ kinh doanh là không nhiều.

Các nguyên nhân được chỉ ra là chi phí tuân thủ pháp luật giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp vẫn còn có khoảng cách lớn, hay nói cách khác là chi phí tuân thủ pháp luật đối với doanh nghiệp lớn hơn rất nhiều. Hộ kinh doanh cũng chưa nắm rõ các quy định pháp luật về doanh nghiệp, chưa quen với việc quản lý sổ sách kế toán, do đó có tâm lý e ngại chuyển đổi. Bên cạnh đó, hộ kinh doanh được áp dụng thuế khoán, đây là một chính sách ưu đãi, chế độ sổ sách, hóa đơn, chứng từ kế toán cũng đơn giản hơn nhiều so với doanh nghiệp.

Đề cập nhóm giải pháp khuyến khích các hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho hay, đầu tiên là rà soát, hoàn thiện khung pháp lý về hộ kinh doanh để thu hẹp tối đa khoảng cách về tổ chức quản trị và chế độ kế toán, tài chính giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp.

Tiếp đến là khẩn trương hoàn thiện quy định pháp lý về nâng cấp hạ tầng kỹ thuật để triển khai chính sách bãi bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh từ ngày 1/1/ 2026. “Đây được coi là giải pháp căn cơ để chúng ta minh bạch hóa hoạt động của các hộ kinh doanh và thúc đẩy hộ kinh doanh chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp”, Bộ trưởng nói.

Ngoài ra, triển khai chính sách hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp, khi chuyển đổi thành doanh nghiệp, các hộ kinh doanh sẽ được hưởng nhiều chính sách ưu đãi hơn so với hoạt động theo mô hình hộ kinh doanh; tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức và năng lực quản trị của các hộ kinh doanh để họ tự tin chuyển đổi và phát triển bền vững theo mô hình doanh nghiệp.

Hỗ trợ lãi suất 2%/năm khi vay vốn để thực hiện các dự án xanh tuần hoàn

Bày tỏ lo lắng về việc triển khai chính sách doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh được nhà nước hỗ trợ lãi suất 2%/năm khi vay vốn để thực hiện các dự án xanh tuần hoàn theo Nghị quyết số 198 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân, bởi thực tế trước đây chúng ta đã có chính sách hỗ trợ lãi suất 2%/năm theo Nghị quyết số 43 của Quốc hội nhưng kết quả thực hiện rất thấp (chỉ đạt 3,5%),  đại biểu Hoàng Quốc Khánh (Lai Châu) đặt vấn đề “giải pháp gì để sớm đưa chính sách này vào cuộc sống một cách thực chất”?.

Cho rằng các doanh nghiệp chuyển đổi sang kinh doanh theo mô hình tuần hoàn và đáp ứng được các tiêu chuẩn bền vững (ESG) là rất đáng quý và đây là xu hướng tất yếu đối với các doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập sâu, cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cũng nhận định, một trong những rào cản lớn nhất hiện nay là khó khăn trong tiếp cận tài chính xanh, đặc biệt đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, khi mà đối tượng này chiếm đến 98% tổng số doanh nghiệp của cả nước. Nghị quyết 198 đã quy định doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh được nhà nước hỗ trợ lãi suất 2%/năm khi vay vốn để thực hiện các dự án xanh, dự án tuần hoàn.

Chia sẻ với lo lắng, băn khoăn của đại biểu Quốc Khánh về khâu tổ chức thực hiện chính sách này, Bộ trưởng thẳng thắn: “Trước đây chúng ta cũng có chính sách trong giai đoạn đất nước bị COVID thì thực sự chưa có hiệu quả, Bộ Tài chính đã có rút kinh nghiệm”.

Theo ông, Bộ Tài chính đề ra 3 giải pháp để triển khai hiệu quả Nghị quyết 198 về nội dung này; trong đó, xây dựng văn bản hướng dẫn chính sách phải đảm bảo rõ ràng và khả thi.

“Nhiều chính sách chúng ta ban hành ra nhưng quy định không rõ ràng cho nên không thực hiện được”, Bộ trưởng Thắng cho hay, Bộ Tài chính đã có báo cáo Chính phủ ban hành Nghị quyết 138, trong đó định hướng triển khai chính sách này có hai kênh: Hệ thống quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách và thông qua hệ thống các ngân hàng thương mại. Đối với việc triển khai qua các quỹ, Bộ đang khẩn trương xây dựng nghị định hướng dẫn thực hiện chính sách này, báo cáo Chính phủ ngay trong năm nay.

Đối với việc triển khai qua hệ thống ngân hàng thương mại, Bộ sẽ phối hợp chặt chẽ với Ngân hàng Nhà nước để xây dựng nghị định hướng dẫn theo hướng đổi mới phương thức hỗ trợ để khắc phục các bất cập của các chương trình phục hồi kinh tế trước đây.

“Bộ Tài chính sẽ nghiên cứu kỹ để quy định đầy đủ, rõ ràng, minh bạch về đối tượng, điều kiện thụ hưởng, quy trình, thủ tục đơn giản, thuận lợi và đảm bảo tính khả thi trong thực hiện”, Bộ trưởng khẳng định.

Vấn đề thứ hai để triển khai hiệu quả Nghị quyết, đó là bố trí nguồn lực đúng và đủ để thực hiện chính sách này. Bộ trưởng thông tin, dự kiến sẽ bố trí bổ sung nguồn vốn cho các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách như quỹ phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ, quỹ bảo vệ môi trường, quỹ đầu tư phát triển của địa phương. Cùng với đó có cơ chế hỗ trợ các ngân hàng thương mại thực hiện được việc cho doanh nghiệp vay với mức lãi suất theo quy định.