Trọng tài bóng đá Việt Nam: 'Nghề nguy hiểm'

Thông tin trọng tài Trần Đình Thịnh qua đời hôm 4/8 đã khiến giới bóng đá Việt Nam bàng hoàng. Không chỉ là một cú sốc với người thân, bạn bè, mà còn là hồi chuông cảnh báo về sự khốc liệt của nghề trọng tài. Đây là một nghề vẫn hay bị nhiều người xem nhẹ, thậm chí đôi lúc còn mỉa mai, nhưng thực chất vô vàn áp lực và đang trở nên "nguy hiểm" theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng.

Không ít người lựa chọn nghiệp cầm còi vì đam mê, vì muốn đứng ở trung tâm của những trận đấu nghẹt thở, vì niềm kiêu hãnh khi điều hành trận cầu giữa hàng vạn khán giả. Nhưng đi cùng với ánh hào quang là vô số hy sinh thầm lặng. Đằng sau mỗi quyết định cắt còi là áp lực khổng lồ, là ánh nhìn săm soi từ cầu thủ, khán giả, thậm chí từ chính đồng nghiệp và lãnh đạo.

Trọng tài Việt Nam không chỉ "đổ mồ hôi" mà cả nước mắt, máu, và giờ là cả… mạng sống. Một đồng nghiệp của ông Trần Đình Thịnh đã ngậm ngùi chia sẻ: "Chúng tôi chọn nghề này vì đam mê, nhưng nay ai cũng chạnh lòng, sợ hãi. Nghe tin "sét đánh" mới đây mà anh em cầm còi đều bàng hoàng, lo lắng dù mùa giải mới đã cận kề".

Thống kê từ đầu mùa giải 2024 đến nay cho thấy đã có hàng chục trọng tài và trợ lý trọng tài đã bị loại khỏi danh sách làm nhiệm vụ tại V-League 2025/26 do vượt quá độ tuổi quy định hoặc không đảm bảo thể lực, đặc biệt ở các bài chạy 40m và bài bền 75m × 40 lần. Đáng lo hơn, một số cá nhân vẫn được "nương tay" trong khâu đánh giá, dẫn đến việc Phó ban Trọng tài VFF bị khiển trách và đình chỉ nhiệm vụ hồi đầu năm 2025 do sai phạm trong việc chấm điểm kiểm tra thể lực.

Giới trọng tài kháo nhau, mức thu nhập hiện tại của trọng tài V-League đã khá hơn so với trước. Một trận đấu có thể mang về cho trọng tài chính khoảng 8 triệu đồng, trợ lý trọng tài 5 triệu, giám sát trận đấu 6 triệu đồng. Tính trung bình mỗi tháng, nếu được bắt chính 2-3 trận và làm trọng tài bàn thêm vài trận khác, tổng thu nhập có thể vượt 30 triệu đồng/tháng, thậm chí có thông tin cho biết con số này lên đến 50 triệu trong một số tình huống đặc biệt như giải thi đấu dồn lịch liên tục.

Tuy nhiên, như một "vua áo đen" chia sẻ thẳng thắn, chi phí bỏ ra để duy trì phong độ lại không hề nhỏ và thời gian dài chờ giải thi đấu, hoặc giải bị hoãn là rất áp lực về kinh tế. Chưa kể, nhiều trọng tài không phải hàng "thương hiệu" (từng đoạt giải thưởng Còi vàng, Còi bạc, Còi đồng) thì không dễ được thổi V-League, bị phạt "ngầm" và nhiều người mỗi tháng thậm chí "ngồi nhà chờ cuộc gọi".

Trọng tài cũng phải chi tiêu tốn kém thậm chí còn hơn cầu thủ, từ dinh dưỡng thể thao, vật lý trị liệu, đến chi phí điều trị chấn thương phải tự trang trải. Ngoài thời gian làm trọng tài, không ít người phải chạy thêm các giải phong trào, làm HLV thể lực, hoặc kinh doanh nhỏ để nuôi sống gia đình. Đa số các trọng tài Việt Nam như ông Thịnh đều rất điều độ trong sinh hoạt, chú trọng tập luyện để đáp ứng thể lực, sẵn sàng cho mùa bóng mới. Tuy nhiên, sự nghiệt ngã không chừa một ai.

Đáng buồn hơn, mỗi khi có vấn đề về chuyên môn, trọng tài thường là đối tượng bị chỉ trích đầu tiên. Những pha bóng gây tranh cãi, những sai sót con người lập tức bị quy kết là "tiêu cực", là "bắt có mùi", "đánh bùn sang ao", "trăm dâu đổ đầu trọng tài" để lái dư luận theo hướng có lợi cho đội bóng. Nhiều CLB đã thẳng thắn tuyên bố sẽ mời trọng tài ngoại cho những trận cầu quan trọng, gián tiếp phủ nhận niềm tin với trọng tài nội.

Sự tổn thương về mặt tâm lý, lòng tự trọng nghề nghiệp, cộng với áp lực công việc, mưu sinh và rủi ro thể chất chính là những yếu tố khiến "nghề trọng tài" ở Việt Nam thực sự trở thành nghề nguy hiểm. Sự ra đi của trọng tài Trần Đình Thịnh đang réo lên hồi chuông thức tỉnh tất cả. V-League 2025/26 chắc chắn sẽ phải đôn các trọng tài trẻ, trọng tài ở giải hạng Nhất lên điều hành thay cho những cái tên kỳ cựu đã thôi cầm còi và điều này cũng tiềm ẩn các nguy cơ.

Mùa giải sắp khởi tranh với nhiều kỳ vọng đổi mới, từ sự xuất hiện của cầu thủ Việt kiều, chất lượng ngoại binh cải thiện, đến sự đầu tư lớn từ các CLB. Nhưng phía sau ánh đèn rực rỡ đó, vẫn cần một cái nhìn đầy nhân văn hơn dành cho những người giữ cán cân công lý trên sân. "Vua áo đen" cũng cần được bảo vệ, tôn trọng và được sống đúng nghĩa với nghề mà họ đã chọn.