Chú trọng vào đào tạo và xuất khẩu cầu thủ chuyên nghiệp, cùng với việc chọn đúng HLV, ĐT Jordan đã làm nên lịch sử khi đoạt vé dự World Cup 2026.

Trong suốt 40 năm, kể từ khi đội tuyển quốc gia Jordan thi đấu trận vòng loại World Cup đầu tiên vào tháng 3 năm 1985, Jordan đã nỗ lực giành vé tham dự giải đấu danh giá nhất của bóng đá, nhưng chỉ đến hôm nay đội mới thành công. Đáng chú ý, ĐT Jordan từng thua ĐT Việt Nam ở vòng 1/8 Asian Cup 2019 tại loạt đá luân lưu sau khi hai đội hòa 1-1 ở 120 phút thi đấu.

Đến sáng nay, ĐT Jordan chính thức đoạt vé tới World Cup 2026. Jordan trước đó đã thắng Oman 3-0 nhờ cú hat-trick của Ali Olwan, nhưng phải chờ kết quả trận Iraq – Hàn Quốc để chắc chắn giành vé dự World Cup lần đầu tiên trong lịch sử. Nguyên nhân gì đã giúp bóng đá Jordan viết nên câu chuyện thần kỳ ở vòng loại World Cup 2026

Đào tạo và xuất ngoại cầu thủ

Tới kỳ World Cup 2026, FIFA tăng số đội tham dự từ 32 lên 48, với mỗi châu lục được phân bổ một số suất tham dự.  ĐT Jordan bắt đầu chiến dịch vòng loại từ vòng hai, thi đấu 6 trận ở bảng G cùng với Saudi Arabia, Tajikistan và Pakistan. Jordan thi đấu hai trận với mỗi đội, dẫn đầu bảng với bốn chiến thắng, một hòa và một thua, bằng điểm với Saudi Arabia nhưng vượt qua nhờ hiệu số bàn thắng, giúp cả hai đội vào vòng ba. 

Ở vòng loại thứ ba, Jordan nằm cùng bảng với ĐT Hàn Quốc, Iraq, Oman, Palestine và Kuwait. Hai đội đứng đầu mỗi bảng giành vé trực tiếp dự World Cup, trong khi đội đứng thứ ba vào vòng bốn để tranh suất playoff. 

Trong các trận vòng loại, đội tuyển Jordan đã đánh bại các đội mạnh ở châu Á, như đội Saudi Arabia – từng tham dự 6 kỳ World Cup – trên sân nhà. Jordan cũng vượt qua các đội xếp hạng cao hơn theo FIFA, như Iraq (xếp hạng 63 khi vòng loại 2023 bắt đầu, trong khi Jordan xếp hạng 87). Jordan hòa các đội mạnh như Hàn Quốc – đội châu Á tham dự World Cup nhiều nhất và từng đứng thứ ba tại World Cup 2002. Jordan cũng hòa Kuwait, đội có thành tích đối đầu tốt hơn trong 33 trận trước đó (Kuwait thắng 13, hòa 13, Jordan thắng 7). 

Thành tích của đội tuyển Jordan là sự tiếp nối sự phát triển của bóng đá Jordan trong những năm gần đây. ĐT Jordan đã giành vị trí á quân tại AFC Asian Cup 2024 lần đầu tiên trong lịch sử. Các đội trẻ Jordan cũng giành danh hiệu ở các giải trẻ như đội U23 vô địch giải vô địch U23 Tây Á 2021 và đội U16 vô địch giải U16 Tây Á 2022. 

Việc chuyên nghiệp hóa cầu thủ Jordan trong những năm qua là yếu tố quan trọng dẫn tới thành công ngày nay. Số cầu thủ Jordan chơi bóng chuyên nghiệp ở nước ngoài tăng từ khoảng 30 người trong mùa 2021-2022 (con số cao nhất lịch sử Jordan) lên khoảng 62 người vào năm 2023. 

Trong số 22 cầu thủ được triệu tập cho các vòng đầu của vòng loại World Cup 2026, 17 người là cầu thủ chuyên nghiệp hoặc từng chơi chuyên nghiệp ở nước ngoài, tại Pháp, Malaysia, Saudi Arabia, Qatar, Hàn Quốc và các quốc gia khác. Trong trận đấu với ĐT Oman hôm 5/6, toàn bộ đội hình xuất phát của ĐT Jordan, trừ một cầu thủ, đều là cầu thủ chuyên nghiệp hoặc từng chơi chuyên nghiệp ở nước ngoài. 

Để minh họa ảnh hưởng này, bộ ba tấn công của đội tuyển Jordan – đều là cầu thủ chuyên nghiệp ở nước ngoài: Musa Al-Taamari, Ali Alwan và Yazan Al-Naimat – đã ghi 12 trong số 16 bàn thắng của Jordan ở vòng hai, và 13 trong số 16 bàn ở vòng loại thứ ba. 

Cựu tiền đạo đội tuyển Jordan và hiện là HLV của Al-Baqa'a SC, Mahmoud Shelbaieh cho biết việc chơi bóng chuyên nghiệp ở nước ngoài đã giúp nâng cao sức mạnh ĐT Jordan theo hai cách. Thứ nhất, việc tiếp xúc với cầu thủ và HLV nước ngoài giúp cầu thủ Jordan nâng cao kỷ luật trên sân và hiểu rõ hơn các chỉ đạo. Thứ hai, sự chuyên nghiệp ảnh hưởng sâu sắc đến tư duy, lối sống và thói quen ăn uống của cầu thủ Jordan, phù hợp với nhu cầu của một vận động viên. 

Mặt khác, Shelbaieh cho rằng một cầu thủ trong nước, qua việc tham gia đội tuyển, có cơ hội giành hợp đồng chuyên nghiệp ở nước ngoài hoặc tăng giá trị chuyển nhượng, thúc đẩy họ thi đấu tốt nhất. Ông nói: "Khi bạn giành vé dự World Cup hoặc vô địch châu Á, mọi người sẽ chú ý đến bạn hơn so với khi đội bị loại ở vòng hai hay tứ kết." 

Ngoài sự chuyên nghiệp, đội tuyển Jordan còn hưởng lợi từ sự suy giảm phong độ của một số đối thủ. Ví dụ, đội Iraq trong cùng bảng tụt 29,46 điểm trên bảng xếp hạng FIFA – mức giảm lớn nhất trong các đội trên thế giới gần đây. Tương tự, ĐT Hàn Quốc bị trừ 10,52 điểm. Sự suy giảm phong độ của các đội bóng lớn này là yếu tố khách quan, giúp Jordan giành điểm khi đối đầu với họ. Ngoài ra, các đội nói trên cũng mất điểm khi đá với đội khác. Ví dụ ĐT Hàn Quốc mất điểm trước Oman và Palestine. 

So sánh tác động của việc cải thiện phong độ của Jordan và sự sa sút của đối thủ, HLV Salah Al-Jallad cho rằng phong độ cải thiện của Jordan là yếu tố quyết định, nhưng ông lo ngại rằng sự cải thiện này có thể không duy trì. 

Nhiều cựu cầu thủ và HLV Jordan nhận định thế hệ đội tuyển hiện tại – lần đầu tiên giành vé dự World Cup – là tốt nhất từ trước đến nay. 

Al-Jallad, người bắt đầu sự nghiệp huấn luyện từ năm 2007, cho biết chất lượng của thế hệ này bắt nguồn từ dự án phát hiện và đào tạo cầu thủ từ 8-12 tuổi tại các Trung tâm Thanh thiếu niên Prince Ali, được thành lập năm 2001 với 35 chi nhánh trên khắp Vương quốc. Các trung tâm này đã cung cấp cầu thủ chất lượng cao cho các đội tuyển Jordan, như đội tuyển năm 2007 dự World Cup tại Canada, đội U16 vô địch Tây Á 2022 và đội tuyển cấp cao giành vé dự World Cup sắp tới. 

ĐT Jordan đang có "thế hệ vàng"

Danh sách đội tuyển cho vòng loại bao gồm ít nhất 7 cầu thủ từng được đào tạo tại các trung tâm này: Yazan Al-Naimat, Musa Al-Taamari, Ihsan Haddad, Abdullah Naseeb, Nizar Al-Rashdan, Ibrahim Sabra và Ibrahim Saada. 

Các trung tâm này ngừng hoạt động theo quyết định của Hiệp hội Bóng đá Jordan vào năm 2019. Al-Jallad, chuyển sang huấn luyện các đội trẻ U16, U17 và U19, nhận thấy sự suy giảm chất lượng cầu thủ sau khi các trung tâm đóng cửa. Ông nói: "Thật không may, cả chất lượng lẫn tài năng của cầu thủ không còn như trước." 

Al-Jallad lo ngại rằng việc ngừng hoạt động của các trung tâm Prince Ali sẽ ảnh hưởng đến phong độ đội tuyển trong tương lai: "Nỗi lo là trong 4, 5 năm tới, sẽ không có thế hệ như thế này, vốn được tạo ra bởi các trung tâm thanh thiếu niên của Hoàng tử Ali." Trong khi đó, Shelbaieh kêu gọi một chiến lược toàn diện cho các lứa tuổi, không chỉ liên quan đến việc dự World Cup, để tiếp tục sản sinh cầu thủ chất lượng. 

Chọn đúng HLV

Trong khi đó, trang Almashhad cho biết thành công của bóng đá Jordan có sự đóng góp không nhỏ của Hoàng tử Ali bin Al Hussein, chủ tịch LĐBĐ Jordan. Hoàng tử Ali đã mời HLV người Morocco Jamal Sellami, người thay thế đồng hương Hussein Ammouta.

Có thể lập luận rằng thành công thực sự của đội tuyển Jordan hiện tại bắt đầu với HLV Ammouta tại AFC Asian Cup 2023, diễn ra vào đầu năm 2024 tại Qatar. Khi bắt đầu giải đấu, Jordan chỉ giành được 1 điểm trong 6 điểm có thể ở giai đoạn 2 vòng loại châu Á – một khởi đầu không thuyết phục, không đáp ứng được niềm đam mê của người hâm mộ Jordan. 

Nhưng với màn trình diễn ấn tượng tại Asian Cup 2023, nơi Jordan vào đến chung kết sau khi đánh bại các đội mạnh như Iraq và Hàn Quốc, các học trò của Ammouta đã giành được sự tự tin cần thiết. Họ đạt được bốn chiến thắng liên tiếp ở vòng loại thứ 2 World Cup 2026 khu vực châu Á, cuối cùng đứng đầu bảng G, vượt qua Saudi Arabia. 

Giai đoạn 3 của vòng loại World Cup châu Á 2026 không diễn ra như kỳ vọng của người hâm mộ, sau khi HLV Ammouta rời đi theo yêu cầu cá nhân và được thay thế bởi Al-Salami. ĐT Jordan hòa với Kuwait do quả phạt đền ở phút bù giờ, và thua 0-2 trước đội khách Hàn Quốc ở vòng ba, chỉ giành được 4 điểm trong 9 điểm có thể. 

Tuy nhiên, ĐT Jordan với sự kiên cường và quyết tâm cuối cùng đã đạt được 16 điểm trong 27 điểm ở giai đoạn ba, đảm bảo vé dự World Cup lần đầu tiên trong lịch sử. Salami rất hiểu rõ bầu không khí của World Cup, khi từng tham dự giải đấu năm 1998 cùng đội tuyển Ma rốc, trong đó có trận đấu nổi tiếng gặp Scotland. Sau kỳ World Cup đó, ông chuyển sang thi đấu cho CLB Besiktas tại Thổ Nhĩ Kỳ, rồi trở lại Raja vào năm 2001 và kết thúc sự nghiệp tại MAS Fez năm 2002.

Sự nghiệp huấn luyện của Salami bắt đầu đầy gian nan, khi ông làm trợ lý tại Raja Casablanca và Difaa El Jadida. Năm 2009, ông tham gia ban huấn luyện đội tuyển quốc gia Ma-rốc, và có trải nghiệm đầu tiên làm HLV trưởng tại CLB Hassania Agadir trong mùa giải 2010-2011.

Sau đó, ông dẫn dắt Fath Rabat và tiếp tục trở lại Difaa El Jadida, nơi ông phát hiện ra tài năng Walid Azaro – người sau này gia nhập Al Ahly của Ai Cập.

Năng lực dẫn dắt đội tuyển quốc gia của Salami được hình thành từ kinh nghiệm huấn luyện các đội trẻ của Ma rốc như U17 và U20. Dưới sự dẫn dắt của Al-Salami, đội tuyển Jordan đã thi đấu 9 trận chính thức và chỉ để thua duy nhất 0-2 trước Hàn Quốc tại vòng loại World Cup.

Truyền thông Tây Á khẳng định Al-Salami là người hùng không thể tranh cãi của bóng đá Jordan. Ông đã làm nên lịch sử với bóng đá Jordan sau khi kế nhiệm đồng hương Hussein Ammouta, người đã rời đội tuyển Jordan để dẫn dắt CLB Al-Jazira của UAE.

Sau 40 năm nỗ lực, đội tuyển Jordan cuối cùng đã giành vé dự giải đấu bóng đá quan trọng nhất, nhờ sự kết hợp của nhiều yếu tố dẫn đến một thành tựu chưa từng có.